کارگاه عملی – نظری کلونینگ , نشاندار کردن و هیبریدیزاسیون اسید های نوکلئیک(قسمت
آخر)
سیستم های آنزیمی R-M نوع II:
آنزیم های محدودکننده ، مخصوصا"
نوع II توالی نوکلئو تیدی منحصر بفرد را شناسایی میکنند. دقت در انتخاب توالی
نوکلئو تیدی خاص ، تنوع توا لی جایگاه شناسایی و آسانی نسبی کنترل Restriction با
استفاده از M.MTase ، آنزیم های نوع II را وسیله ای ضروری برای دستکاری DNA نموده
است . بعلاوه توسعه DNA نوترکیب نتیجه کشف آنزیم های با جایگاه اختصاصی میباشد.تا
کنون ژن حدودصدسیستم R-M کلون شده وتعیین مشخصات شده اند. ژن سیستم های R-M از نظر
سازمان، Orientation و اندازه هتروژن هستند . کلونینگ ژنهای آنها خالص سازی آنزیم
را آسان تر کرده و آنزیم با خلوص بالاتر تهیه میشود . بنا بر این با قیمت کمتر برای
استفاده وسیع تر در دسترس قرار دارند . این کشف موجب شد تا جزئیات مکانیسم واکنش و
بر خورد DNA -protein در سطح مولکولی مطالعه شود. اغلب R.ENase ها بصورت تجارتی در
دسترس قرار دارند و برای ایجاد قطعات DNA برای کلون کردن ژن ، تعیین نقشه DNA و
کروموزوم ، DNA Sequencing و هیبریداسیون بطور گسترده استفاده میشودارند.
نامگذاری آنزیمهای R-M
1- سه حرف اول ( ایتالیک ) جنس ( اولین
حرف جنس باکتری ) و گونه ( دومین و سومین حرف ) ارگانیسم منبع را بیان میکند. مانند
Eco برای E.coli و Hin برای هموفیلوس آنفلوآنزا .
2- بعد از سه حرف مذکور حرف
اول سویه یا گونه بصورت غیر ایتالیک و یا اعداد عربی می آید مانند: EcoK بری Ecoli
سویه K ، Hind برای H.influenza سویه d یا Sau 3A برای استافیلوکوک اورئوس 3A .
عناصر خارج کروموزومی مانند ویروس یا پلاسمید به همین صورت متعاقب اسم مذکور آورده
میشود مانند: EcoRI و EcoPI.
3- متعاقب آن بدون در نظر گرفتن فاصله ، اعداد
رومانی (I,II,III,.....) برای تعیین آنزیم های مختلف که توسط همان سویه تولید
میشوند مانند HindII و HindIII .
4- برای اختصاصی کردن R.ENase یا M.MTase حروف
بزرگ R و M در جلو نشانه آنزیم قرار میگیرد و با یک نقطه از آن فاصله میگیرد مانند
: R.EcoRI و M.EcoRI.
جدول شماره 6- کد اسید های نوکلئیک جایگاه شناسایی آنزیم
ها ی محدود گر
اسید نوکلئیک |
کد |
اسید نوکلئیک |
کد |
A, C or T |
H |
G or A |
R |
A, C or G |
V |
C orT |
Y |
C, G or T |
B |
A or T |
W |
A, G or T |
D |
A or C |
M |
G, A, T or C |
N |
G or T |
K |
|
|
C or G |
S |
جدول شماره 7- The
Universal genetic code
Third position (3` end) |
Second position |
First position (5` end) |
G |
A |
C |
U |
U C A G |
Cys Cys Stop Trp |
Tyr Tyr Stop Stop |
Ser Ser Ser Ser |
Phe Phe Leu Leu |
U |
U C A G |
Arg Arg Arg Arg |
His His Gln Gln |
Pro Pro Pro Pro |
Leu Leu Leu Leu |
C |
U C A G |
Ser Ser Arg Arg |
Asn Asn Lys Lys |
Thr Thr Thr Thr |
Ilu Ilu Ilu Met |
A |
U C A G |
Gly Gly Gly Gly |
Asp Asp Glu Glu |
Ala Ala Ala Ala |
Val Val Val Val |
G |
AUG - رمز شروع
کننده.
GUG - بندرت به عنوان رمز شروع کننده قرار میگیرد.
جدول شماره 8- حروف
رمز اسید های آمینه
نام اسید آمینه |
رمز یک حرفی |
رمز سه حرفی |
نام اسید آمینه |
رمز یک خرفی |
رمز سه حرفی |
آلانین |
A |
Ala |
لوسین |
L |
Leu |
آرژنین |
R |
Arg |
لیزین |
K |
Lys |
آسپاراژین |
N |
Asn |
متیونین |
M |
Met |
آسپارتیک |
D |
Asp |
فنیل آلانین |
F |
Phe |
سیتئین |
C |
Cys |
پرولین |
P |
Pro |
گلوتامات |
E |
Glu |
سرین |
S |
Ser |
گلوتامین |
Q |
Gln |
تره اونین |
T |
Thr |
گلیسین |
G |
Gly |
تریپتوفان |
W |
Trp |
هیستیدین |
H |
His |
تیروزین |
Y |
Tyr |
ایزولوسین |
I |
Ile |
والین |
V |
Val |
جدول شماره 9-
آنریمهای محدودگر و جایگاه شنایی آنها
atI AGG!CCT
AatII GACGT!C
AccI
GT!MKAC
AccII CG!CG
AccIII T!CCGGA
AcyI GR!CGYC
AflI G!GWCC
AflII
C!TTAAG
AflIII A!CRYGT
AhaI CC!SGG
AhaII GR!CGYC
AhaIII
TTT!AAA
AluI AG!CT
AlwI GGATCNNNN!
AlwI !NNNNNGATCC
AlwNI
CAGNNN!CTG
AocI CC!TNAGG
AocII GDGCH!C
AosI TGC!GCA
AosII
GR!CGYC
ApaI GGGCC!C
ApaLI G!TGCAC
ApyI CC!WGG
AquI C!YCGRG
AseI
AT!TAAT
Asp700I GAANN!NNTTC
Asp718I G!GTACC
AspI GACN!NNGTC
AsuI
G!GNCC
AsuII TT!CGAA
AvaI C!YCGRG
AvaII G!GWCC
AvaIII
ATGCA!T
AvrI CYCGRG
AvrII C!CTAGG
AxyI CC!TNAGG
BalI
TGG!CCA
BamHI G!GATCC
BanI G!GYRCC
BanII GRGCY!C
BanIII
AT!CGAT
BbeI GGCGC!C
BbiII/AcyI GR!CGYC
BbvI GCAGCNNNNNNNN!
BbvI
!NNNNNNNNNNNNGCTGC
BbvII GAAGACNN!
BbvII !NNNNNNGTCTTC
BcefI
ACGGCNNNNNNNNNNNN!
BcefI !NNNNNNNNNNNNNGCCGT
BclI T!GATCA
BcnI
CC!SGG
BglI GCCNNNN!NGGC
BglII A!GATCT
BinI !NNNNNGATCC
BinI
GGATCNNNN
BsmAI GTCTC
BsmAI GAGAC
BsmI GAATGCN!
BsmI
G!CATTC
Bsp1286I GDGCH!C
BspHI T!CATGA
BspMI ACCTGCNNNN!
BspMI
!NNNNNNNNGCAGGT
BspMII T!CCGGA
BsrI ACTGGN!
BsrI C!CAGT
BstBI
TT!CGAA
BstEII G!GTNACC
BstI G!GATCC
BstNI CC!WGG
BstPI
G!GTNACC
BstUI CG!CG
BstXI CCANNNNN!NTGG
BstYI R!GATCY
Bsu36I
CC!TNAGG
CcrI C!TCGAG
CfoI GCG!C
Cfr10I R!CCGGY
Cfr13I
G!GNCC
CfrI Y!GGCCR
ClaI AT!CGAT
CviJI RG!CY
CvnI CC!TNAGG
DdeI
C!TNAG
DpnI GA!TC
DraI TTT!AAA
DraII RG!GNCCY
DraIII
CACNNN!GTG
DsaI C!CRYGG
EaeI Y!GGCCR
EagI C!GGCCG
EarI
CTCTTC
EarI GAAGAG
EclXI C!GGCCG
Eco105I TAC!GTA
Eco31I
GGTCTCN
Eco31I !NNNNNGAGACC
Eco47I G!GWCC
Eco47III AGC!GCT
Eco52I
C!GGCCG
Eco57I CTGAAG
Eco57I CTTCAG
Eco81I CC!TNAGG
EcoNI
CCTNN!NNNAGG
EcoO109I RG!GNCCY
EcoRI G!AATTC
EcoRII !CCWGG
EcoRV
GAT!ATC
EcoT14I C!CWWGG
EcoT22I ATGCA!T
EcoT38I GRGCY!C
EheI
GGC!GCC
EspI GC!TNAGC
FinI GTCCC
FinI GGGAC
Fnu4HI GC!NGC
FokI
GGATGNNNNNNNNN!
FokI !NNNNNNNNNNNNNCATCC
FspI TGC!GCA
GdiII
!NNNNNYGGCCG
GdiII CGGCCRN!
GsuI CTCCAG
GsuI CTGGAG
HaeI
WGG!CCW
HaeII RGCGC!Y
HaeIII GG!CC
HapII C!CGG
HgaI
GACGCNNNNN!
HgaI !NNNNNNNNNNGCGTC
HgiAI GWGCW!C
HgiEII
ACCNNNNNNGGT
HhaI GCG!C
Hin1I GR!CGYC
HinP1I G!CGC
HincII
GTY!RAC
HindIII A!AGCTT
HinfI G!ANTC
HpaI GTT!AAC
HpaII
C!CGG
HphI GGTGANNNNNNNN!
HphI !NNNNNNNTCACC
KpnI GGTAC!C
Ksp632I
CTCTTCN!
Ksp632I !NNNNGAAGAG
MaeI C!TAG
MaeII A!CGT
MaeIII
!GTNAC
MboI !GATC
MboII GAAGANNNNNNNN!
MboII !NNNNNNNTCTTC
MfeI
CAATTG
MflI R!GATCY
MluI A!CGCGT
MmeI TCCRAC
MmeI GTYGGA
MnlI
CCTCNNNNNNN!
MnlI !NNNNNNNGAGG
MroI T!CCGGA
MseI T!TAA
MspI
C!CGG
MstI TGC!GCA
MstII CC!TNAGG
MvaI CC!WGG
NaeI GCC!GGC
NarI
GG!CGCC
NciI CC!SGG
NcoI C!CATGG
NdeI CA!TATG
NdeII !GATC
NheI
G!CTAGC
NlaIII CATG!
NlaIV GGN!NCC
NotI GC!GGCCGC
NruI
TCG!CGA
NsiI ATGCA!T
Nsp(7524)I RCATG!Y
Nsp(7524)V TT!CGAA
NspBII
CMG!CKG
NspII GDGCH!C
NspIII C!YCGRG
NspIV G!GNCC
NunII
GG!CGCC
PaeR71 C!TCGAG
PalI GG!CC
PflMI CCANNNN!NTGG
PleI
GAGTCNNNN!
PleI !NNNNNGACTC
PmaCI CAC!GTG
PpuMI RG!GWCCY
PstI
CTGCA!G
PvuI CGAT!CG
PvuII CAG!CTG
RsaI GT!AC
RsrI G!AATTC
RsrII
CG!GWCCG
SacI GAGCT!C
SacII CCGC!GG
SalI G!TCGAC
Sau3AI
!GATC
Sau96I G!GNCC
SauI CC!TNAGG
ScaI AGT!ACT
ScrFI CC!NGG
SduI
GDGCH!C
SecI C!CNNGG
SexI CTCGAG
SfaNI GCATCNNNNN!
SfaNI
!NNNNNNNNNGATGC
SfiI GGCCNNNN!NGGCC
SinI G!GWCC
SmaI CCC!GGG
SnaBI
TAC!GTA
SnaI GTATAC
SpeI A!CTAGT
SphI GCATG!C
SplI C!GTACG
SspI
AAT!ATT
SstI GAGCT!C
SstII CCGC!GG
SstIII ACGT
StuI AGG!CCT
StyI
C!CWWGG
StySJI GAGNNNNNNGTRC
StySJI GYACNNNNNNCTC
TaqI T!CGA
TaqII
GACCGANNNNNNNNNNN!
TaqII !NNNNNNNNNTCGGTC
TaqII
CACCCANNNNNNNNNNN!
TaqII !NNNNNNNNNTGGGTG
ThaI CG!CG
Tsp45I
GTSAC
TspEI AATT
Tth111I GACN!NNGTC
Tth111II
CAARCANNNNNNNNNNN!
Tth111II !NNNNNNNNNTGYTTG
TthHB8I T!CGA
VspI
AT!TAAT
XbaI T!CTAGA
XcyI C!CCGGG
XhoI C!TCGAG
XhoII R!GATCY
XmaI C!CCGGG
XmaIII C!GGCCG
XmnI GAANN!NNTTC
XorII CGAT!CG
26-
نشان دار کردن اسید های نوکلئیک
مقدمه: نشاندار کردن اسید های نوکلئیک تحول
بزرگی در بیولوژی مولکولی ایجاد نمود. این تکنیک برای تایید کارهای مولکولی و
همچنین غربالگری کلنی های باکتری حاوی پلاسمید نوترکیب ( هیبریداسیون ) استفاده
مشود. انشاا…. در این کارگاه با روشهای نشاندار کردن اسید های نوکلئیک بصورت عملی
آشنا خواهیم شد و روش هیبریدیزاسیون را عملا" انجام میدهیم. دراینجا مختصری از
کارهایی که انجام خواهد شد توضیح داده میشود.
رو شهای نشاندار کردن آنزیماتیک DNA :
Random - Primed
Labeling
Nick Translation
سنتز پروب بکمک .PCR
در nick translation
نوکلئوئیدهای نشاندار نشده با نوکلئوئیدهای نشاندار شده تعویض میشوند)
سنتزجابجایی.( در دو رو ش دیگر منجربه سنتز DNA جدید می شود (Net
synthesis)
27- Random - primed labeling
در هیبریدیزاسیون علاوه بر
استفاده از پروب های نشاندار شده با رادیوایزوتوپها ازگروههای تغییر یافته
غیر رادیواکتییو مانند بیوتین یادیگوکسی ژنین نیز استفاده میشود .این رو ش در
سال 1984 و 1983توسط Feinberg و Vogelstein ابداع گردید .نشاندارکردن توسط
آنزیم klenow انجام میشود که قطعه بزرگ DNA پلمیراز I اشرشیاکلی میباشد. Klenow
فاقد فعالیت اگزونوکلئازی 5` 3` میباشد ولی برعکس دارای فعالیت اگزونوکلئازی 3`
5` میباشد. برای نشاندار کردن با روش Random - Priming اول DNA دو رشتهای
)خطی( توسط حرارت دناتوره شده و سپس روی یخ سرد میشود تامانع رناتوراسیون DNA
شده ویصورت زنجیره ها ی تک رشته ای باقی بماند. Supercoiled DNA مقدار کمتری
نشاندار میشود چون Reannealing رشته هاسریعتر انجام میشود.بنا براین مولکولهای
DNA حلقوی باید قبل از نشاندار شدن بصورت خطی درآمده باشند تا عمل Labeling به
مقدار زیاد انجام گیرد.از قطعات کوچک DNA هگزا نوکلئوتیدی با توالیهایمتفاوت به
عنوان پرایمر(آغازگر (برای سنتز DNAبکمک یک آنزیم DNA پلیمراز استفادهمیشود
.مخلوط هگزانوکلئوتیدهابه روش تصادفی – اتفاقی به DNA دناتوره شده هدف Anneal
میشوند. این الیگونوکلئوتیدهادر واکنش پلیمرازبعدی به عنوانprimer عمل میکنند.
سنتز پروب با اضافه کردن آنزیم پلیمراز klenow و چهاردزوکسی نوکلئوتید تری
فسفات(که حداقل یکی ازآنها (dUTP) باهاپتن نشاندارشده است) شروع میشود .چون
پرایمرها خاصیت تصادفی - اتفاقی دارند میتوانند به همه ترادف های هدف ا تصال
یابند . در اثنای سنتزبه روش Random - primed هر دو زنجیره DNA )رشتههای مکمل
DNA هدف (بعد از دناتوراسیون به عنوان الگو عمل میکنند .غلظت زیا'د پرایمر
مانع Reanealing دورشته الگو با یکدیگر میشود.در این روش به علت عمل پرایمرهای
کوتاه معمولا" رشته DNA نشاندار کوتاهتر از DNA الگو می باشد .چون هر دو رشته
DNA اصلی به عنوان Template عمل میکنند رشته های پروب نشاندار نیز تا
اندازهای مکمل یکدیگر هستند، بطوری که قبل از هیبریدیزاسیون لازم است
دناتوره شوند.از روش Random - primedبرای نشاندار کردن قطعات DNA به مقدار چند
نانوگرم تا چندین میکروگرم استفاده میشود .نشاندار شدن بعداز 30ـ60 دقیقه به
حداکثر میرسد و هنگام انکوباسیون طولانی ورود ماده نشاندا ر به رشته ثابت است .
حساسیت ها’پتنهایی مانند بیوتین و Digoxigeninاز طریق Random priming تا
100فمتوگرم DNA مبباشد.
28- Nick translation
این روش اولین با ربرای
نشاندار کردن پروب با را دیوایزوتوپ توسط Rigny در سال 1977 ابداع گردید. در
این روش عمل دو آنزیم DNase I و DNA polymerase I اشرشیاکلی روی DNAدو رشتهای
همزمانانجام میگیرد. DNase I یک اندونوکلئاز اختصاصی هیدرولیز کننده باند های
فسفودی استر رشته های DNA میباشد. این عمل منجربه ایجاد الیگونوکلئوتیدهای
کوتاه حاوی 5` فسفات میشود. عمل آنزیم روی هر رشته DNA مستقیما و در حضور یون
Mg2+انجام میگیرد و شکافهایی در DNAیک رشتهای بوچود می آورد که تعداد آنها به
غلظت Dnase Iدر مخلوط انکوباسیو ن بستگی دارد.این عمل با غلظت پایین Dnase I هم
انجام میشود . در این شرایط فقط-تعداد کمی Nick در هر زنجیر DNA به وجود میآید
.آنزیم DNA Polymerase I دارای سه فعا'لیت کاتا'لیتیک مستقل یعنی پلیمرازی 5`
3®` , اگزونوکلئازی 5`3® ` واگزونوکلئازی 3`® 5` میباشد..فعالیت نوکلئاز ی 5` 3®`
آنزیم باعث حذف دزوکسی نوکلئوتیدها از انتهای 5` فسفات میشود، با فعالیت
پلیمرازی 5` 3® ` آن ، آنزیم مذکوربطور همزمان نوکلئوتیدتری فسفاتها را به
انتهای 3`-OH آ زاد شکاف (Nick) ا'ضافه میکند .اگر دزکسی نوکلئوتید تری فسفات
های همراه دزوکسی نوکلئوتیدتری فسفاتهایتغییر یافته با ها'پتن در مخلوط واکنش
با شند در اثنای واکنش پلیمریزاسیون هاپتن وارد زنجیره میشود .چون عمل DNA
Polymerase I وابسته به DNA الگو است ترادف نوکلئوتیدی هنگام Nick translation
بدون تغییربا قی میماند.
29- نشاندار کردن DNA توسطPCR
PCRیک روش توانمند
برای سنتز پروبهای DNA ( DNA بدون وکتور (می'باشد این روش در سال1984توسط
مولیس ابداع گردید وبرای کارهایی مانند تکثیر, , Cloning Sequencingو سنتز پروب
بکار گرفته شد .در این روش دو پرایمرحاوی دزوکسی نوکلئوتیدتری فسفاتهای نشاندار
شده درپلیمریزاسیون DNA شرکت میکنند PCR .توسط یک DNA پلیمراز گرمادوست-مانند
Taq انجام میشود .واکنش Amplification در30 سیکل حرارتی در سه مرحله
دناتوراسیون، Annealingو Extenssion انجام میگیرد.
30-
هیبریدیزاسیونHybridization
DNAدو رشتهای محلول تحت تاثیر حرار ت دناتوره
میشود .اگر حرار ت در حدTm مولکول DNA باشد دناتوراسیون برگشت ناپذیر است یعنی
رشتههایDNA در محیط سرما جدا از یکدیگر باقی میمانند Tm .یک مولکول DNA دو
رشتهای ایستایی DNA در حرارت می'باشد .(Function of the Thermal Stability) در
یک DNA هومولوگ این پدیده انعکاس نسبت با زها یعنی محتوای G+C موجود در DNA
میباشد. Cو Gبا سه اتصال هیدروژنی بهم متصل میشوند در حالیکه Tو A با دو اتصال
بهم مربوط میشوند Tm .مولکولDNA تحت تاثیر قدرت یونی محیط (با افزایش یونهاTm
بالا میرود(، حضور یونها(Mg+) ، پلی ساکاریدها, پرتئین و حلالهای آلی
(Formamide) قرار میگیرد .رشتههای DNA دو رشتهای دناتوره شده در حرار ت کمتر
از Tm خودبخودبهم چسبیده و نهایتابا DNA مکمل خود یک هیبرید پایدارتشکیل
میدهند بنا بر این واکنش از کینتیک ثانوی (Second- Order Kinetics) تبعیت میکند.
هیبریدیزاسیون نیز شبیه Tm تحت تاثیر فاکتورهایی مانند قدرت یونی و حلالهای آلی
قرار میگیرد. اصطلاح Stringency در این مورد مفهوم مهمی است اما همه این
فا'کتورها )حرارت ، غلظت نمک، وجود حلالهای آلی( را دربرنمیگیرد .در شرایط
Stringency پایین )نمک زیاد و حرارت کمDNA ( های با شباهت کمتر با همدیگر
هیبرید میشوند .در صورتیکه درStringency بالا) غلظت کم نمک و حرارت بالا در حضور
فرمامید( Hybridization فقط بین دو DNA باهومولوژی با لا اتفاق میافتد .در این
شرایط حرارت Hybridization30ـ20 درجه پایین تر از (melting temprature) tm است
.برای انجام Hybridizationباید DNA هدف را روی یک پشتیان جامد منتقل نمود تا
DNA نشاندار (بصورت محلول) با DNA هدف هیبرید تشکیل دهند .در ساترن بلات DNA یا
RNA روی ژل آگارز الکتروفورز میشوند و سپس روی غشای نیتروسلولزیا نایلونی منتقل
میگردند .از مواد پشتیان کننده دیگر مانند سلولز فعال، سفاکریل، پلی استیرن
یا بیدهای مگنیتک نیز میتوان استفاده نمود.
پارامترهایHybridization
پایداری هیبرید:
تشکیل هیبریدهای اسیدنوکلئیک یک پروسه برگشت پذیر است
. Tm عبارت است از حرارتی که نصف مولکولهای DNA دوپلکسبه تک رشته تبدیل
میشوند و تحت تاثیرغلظت نمک کاتیونهای یک ظرفیتی) مول بر لیتر (تعداد
نوکلئوتیدهای زنجیره، ترکیب'بازها ( که با G+C بیان میشود (و غلظت عوامل
ناپایدار کننده هلیکس مانند Formamideقرار میگیرد.
کینتیک هیبریدیزاسیون
پروبهای تک رشتهای: (Riboprobe)
میزان تشکیل هیبرید برای پروبهای تک
رشتهای از کینتیک اولیه (First - Order Kinetics)تبعیت میکند زیرا تقریبا
همیشه غلظت پروب بیشتر از Target DNAاست ، بالاترین میزان هیبریدیزاسیون در
محلول بصورت تجربی مشخص میشود. درجه Tm در دو پلکس DNA- DNA 15 درجه کمتر از
دوپلکسRNA-DNA است. غلظت کاتیون (M) تاثیر کمتری روی میزان (Constant rate)
ثابت هیبریدیزاسیون DNA-DNAدارد .میزان هیبریدیزاسیون تحت ثیر قدر ت یونی پایین
قرار میگیرد. هیبریدیزاسیون در 1M NaCl هفت برابربیشتر از 0.18M NaCl انجام
میگیرد .کاهش غلظت نمک در حد 0.09M NaCl تا 5 برابر میزان هیبریدیزاسیون را کاهش
میدهد. تا ثیر نمک روی تشکیل دوپلکس RNA- DNA تا اندازهای با آنچه ذکر شد
اختلاف دارد .در 0.1M NaC تشکیل DNA-RNA همسنگ DNA-DNA (Equivalent) است ولی در
1M NaCl میزان تشکیل دوبلکس RNA-DNA دوبرابر 0.18M است.
کینیک
هیبریدیزاسیون در پروبهای دو رشتهای (DNA)
در پروبهای دو رشتهای
هیبریدیزاسیون از کینتیک ثانویه (Second - Order Kinetics)تبعیت میکند. این
پروبهامی توانند بااسیدهای نوکلئیک ثابت شده روی فیلتر هیبرید شوند و یادر
محلول دوباره Renature گردند. در نتیجه هیبریدیزاسیون 5 برابر آهسته تر از
پروبهای تک رشتهای انجام میگیرد. پلیمرهای دکستران آنیونی) دکستران سولفات
500) یاپلی اتیلن گلیکول 6000 اتصال دو رشته پرو ب را در محلول به
همدیگرتشدید میکنند .دکستران سولفات محلول را از DNA خارج میکند بنا براین غلظت
موثر DNA افزایش مییابد .اثر دکستران سولفات برای پلی نوکلئوئیدهای بیشتر از250bp
مشهودتر است و روی الیگونوکلئوئیدها تاثیری ندارد. وقتی از پروبهای تک رشته ای
استفاده میشودهیبریدیزاسیون تا سه برابر افزایش میابدو وقتی از Nick translated
probe استفاده شود تا 100برابر میشود .مولکولهایی که از طریق Nick translation
نشاندار شدهاند دکستران سولفات تشکیل شبکه پروب (probe network)یا hyper
polymer هاراتسریع نمیکند وتاکید میشود که تشکیل چنین شبکههایی به اندازه پرو
ب بستگی دارد. خاطر نشان میسازد که اگر دکستران سولفات در محیط نباشدbackground
های غیراختصاصی زیاد میشوند.
روش کار:
Labeling ( نشاندار کردن DNA و RNA )
برای
نشاندار کردن قطعه DNA ( پروب) از کیتRandom Primed DNA Labeling شرکت Roch
Molecular Biochemicals که با سیستم Digoxigenin (غیر رادیواکتیو) کار میکند
استفاده میشود. دیگوکسی ژنین یک هاپتن استروئیدی است کهDNA ، RNAو
الیگونوکلئوئیدها را جهتHybridization نشاندار میکند. و ظهور(Detection) آن بصورت
کالریمتری انجام میشود. برای نشاندار کردنDNA ، دیگوکسی ژنین از طریق اتصال
استری وارد dUTP میشود، اتصال فوق دربرابر قلیا (alkali) ناپایداربوده و این
یک امتیازی است که DIG - 11 - dUTP به آسانی توسط قلیااز رشته مکمل روی
Filter ( کاغذ نیتروسلولز یا غشا’ نایلون) شسته شده و میتوان دوباره از
فیلتربرای هیبریدیزاسیون با پرو ب دیگر استفاده نمود.
ـ DNA را مد ت 10
دقیقه در آ بجو ش قرار داده دهید تا به Single strand DNA تبدیل
شودوبلافاصلهان را روی یخ حاوی نمک منتقل کنید و مواد زیررا به آن اضافه
نمایید.
ـ 2 میکرولیتر ازمخلوط هگزانوکلئوئیدها
- 2 میکرولیتر مخلوط.dNTP
- آب مقطر تا حجم 19 میکرولیتر
- 1 میکرولیتر آنزیم klenow
با دست به
ته لوله ضربه بزنیدتا مواد داخل لوله مخلوط شوندو مختصری سانتریفوژکنید (quick
spin)
- مد ت 24 ساعت (O/N) در 37 درجه قراردهید.
- واکنش رابا EDTA متوقف
کرده وبرای پرسیپیتاسیون Licl با غلظت نهائی 0.5 M به آن اضافه کنید
-رسوب
حاصل را در 50 میکرولیتر بافر TE حل کنید.
ـ برای کنترل Labeling یک واکنش
نیزبا DNA کنترل موجود در کیت انجام دهید.
بررسی کمی و کیفی پروب نشاندار شده:
از پروب نشاندار شده رقت سریال( 10/1, 100/1, 1000/1) تهیه کنید ( به هر
یک از ویالها 9 میکرولیتر آب اضافه کرده سپس یک میکرولیتر از پروب به لوله
اول اضافه کرده و خوب مخلوط کنید و همینطور یک میکرولیتر از لوله اول به
لوله دوم منتقل کنیدو……..) با انجام Dot blotروی نایلون یا نیتروسلولز آنهارا
ظاهر (detect) کنید.
- پس از انجام (dot) لکهگذاری قبل از اینکه
لکهها'کاملا خشک شوند توسطUV Crosslinker ( مقدار 12000 ژول انرژی) آنها را
روی غشا ثابت کنید ( وقتی DNA در معرض UV قرار گیرد تیمین موجود در آن با
گروههای آمین روی سطح نایلون cross-link میشوند .
- نایلون را مدت 10
دقیقه دربا فر I قرار دهید. غشا را مدت 1 ساعت دربا فر II قرار دهید تا فیلتر
block شود( جاهائیکه DNA وجود ندارد توسط BSA پوشیده (block) میشود تا آنتی بادی
نتواند روی غشا بچسبد)
- غشا را مدت 20 دقیقه در Anti Dig بارقت 5000/1 قرار
دهید.
- غشا را چند دفعه با بافر I شستشو داده تا آنتی با دیهای متصل نشده
از روی فیلتر حذف شوند.
- غشا را بابافر III شستشو دهید
- لکههای روی غشا
را با (Nitro Blue Tetrazolium (NBT و (Bromo Chloro Indolyl Phosphate (BCIP ظاهر
کنید
ـ با مقایسه رنگ لکهها بارنگ لکه DNA کنترل نشاندار شده موجود در
کیت مقدار پروب نشاندار شده را محاسبه کنید). هر میکروگرم DNA کنترل حاوی ...
نانوگرم DNA نشاندار شده میباشد.
تهیه Riboprobe
ریبوپروب هااز رونویسی اختصاصی یکی از
پروموتورهایT7 ، T3 یا SP6 که در نزدیک DNA کلون شده در یک Vector مناسب قرار
دارند تهیه میشوند. معمولا از پلاسمید Bluescriptکه پروموتورهای T3 و T7 در دو
طرف MCS آن قرار دارند استفاده میشود(قطعه پروب باید در پلاسمید Bluescript.sk
کلون شده باشد).برایتهیه Riboprobe پلاسمید نوترکیب را توسط یک
Restriction.Enzyme مناسب برش داده تا بصورت خطی دربیآید وبرحسب اینکه قطعه کلون
شده در Down stream کدامیک از پروموتورها قرار گرفته باشد پروموتوررا توسط RNA
polymerase اختصاصی آن فعال کنید تا از قطعه DNA کلون شده در پلاسمید از طریق
RUN off Synthesis در لوله آزمایش RNA سنتز شود.برای تهیه ریبوپروب از کیت (RNA
Labeling and Detection Kit)شرکت Roch Molecular Biochemicals استفاده میشود. این
کیت از طریق Run Off Synthesisاز DNA معینی که در پلاسمید مخصوصی کلون شده است
(الگو) RNA سنتز میکند. به ازای هر25- 20 نوکلئوتید یک مولکول Digoxigenin–11–UTP
وارد رشته میشود .چون برای سنتز محدودیتی وجود ندارد مقدار زیادی RNA ساخته
میشود .در شرایط استاندارد از هر یک میکروگرم DNA در حدود 10 میکروگرم RNA
رونویسی میشود. Riboprobe هایی که با این روش سنتز میشوند دارای خواص زیر
هستند:
ـ دارای طول معینی بوده و اختصاصی وتک رشتهای می با شند.
شبیه
DNA probe ها به یکدیگر متصل نمیشوند.
ـ اتصال Dig به UTP نسبت به NaOH
مقاوم میباشد.
رو ش کار:
ـ مقدار 2ـ1 میکروگرم DNA راتوسط Resteriction
Enzyne مناسب هضم (digest) کنید.
ـ بعد از اتمام واکنش آن را P.C.I
extroction کرده سپس با الکل رسوب دهید.(هرگزازRNase استفاده نکنید).
-2
میکرولیتر NTP به واکنش اضافه کنید.
- 2 میکرولیتر 10X Transcription Buffer به
آنا ضافه کنید.
ـ 1 میکرولیتر ((T3, T7) RNA ploymerase به آن اضافه
کنید.
- حجم واکنش را با آب مقطربه 20 میکرولیتر برسانید.
-1 میکرولیتر
RNasin ( مهار کننده RNase ) به واکنش اضافه کنید تااز فعالیت RNase احتمالی
درواکنش جلوگیری کند.
- لوله را مختصری سانتریفیوژ (quick spin) نموده و 2ـ1
ساعت در 37 درجه قرار دهید.
- واکنش رابا EDTA متوقف نموده وبرای رسوب دادن
RNA ازLiCl باغلظت نهائی 0.5M استفاده کنید.
- بعد از شستشو با الکل 70، رسوب
را در 100 میکرولیترDEPC treated water حل کنید.
- مقدار 1 میکرولیتر RNasin به
آن اضافه کرده و 30 دقیقه در 37 درجه انکوبه کنید.
- کمیت پروب تولید شده
شبیه DNA probe تعیین میشود فقط برای تهیه بافر II ازDEPC treated water
استفاده شود
- از RNA نشاندار شده موجود در کیت برای مقایسه پروبها
استفاده کنید.
Hybridization
دراین کارگاه برای هیبرید یزاسیون از دو روش
Dot blot hybridization وSouthern blot hybridization استفاده میکنیم.
روش دات بلات
ـ از DNA ( قطعات DNAکلون شده ) رقت سریال
تهیه کنید و رویNylon membrane لکهگذاری انجام دهید( Dot bloting).
- مدت 5
دقیقه غشانایلونی را در محلول Denaturing قرار دهید تا DNA دناتوره شود.
(
لازم به ذکر است که نایلون نباید در محلول شناور شود بلکه باید ته ظرف یا سینی
یک لایه کاغذ خشک کن قرار داده شود سپس محلول را روی کاغذ ریخته بطوری
که فقط کاغذ خیس شود وسپس نایلون را روی آن قرار دهید.
ـ 5 دقیقه غشارا
مانند مرحله قبل در محلول Neutralizing قرار دهید تا.غشا خنثی شده و از شکنندگی
آن جلوگیری شود.
- غشا را روی کاغذ خشک کن قرار داده و هنگا میکه هنوز
مرطوب است DNA را باUV Cross Linker روی أن ثابت کنید.
ـ غشا در این مرحله
آماده است هم میتوان برای مدتی آن را نگهداری نمود و هم میتوان پروسه
Hybridization را دنبال نمود.
روش ساترن بلات
DNA را با آنزیمهای Restriction مناسب هضم
کنید و سپس آن راالکتروفورز نمایید. ظرفیت اتصال اسیدهای نوکلئیک به غشا
نایلونی 500 میکروگرم در هر سانتیمترمربع میباشد وبرای فیلتر نیتروسلولوز صد
میکرو گرم در هر سانتیمتر مربع است .
ـ وقتی الکتروفورز انجام شد ژل رابا
UV مشاهده کرده وبرای جلوگیری از اصراف مواد قسمتهائی از ژل را که مورد
استفاده نیست حذف کند( ژل را Trim کنید) .
- گوشه( یکی از گوشهها ) ژل را
علامت گذاری کرده و سپس 90 دقیقه در حرارت اتاق آن را داخل محلول
Denaturing دوران دهید تا DNA دناتوره شود (0.4N NaOH) البته DNA های سنگین
تراز15kb را باید با محلول0.25 M اسید کلریدریک Depurinate نمود تا بتوانند از ژل
روی غشا منتقل شوند (این کار همراه باshaking انجام شود).
-واکنش را 20 دقیقه
در حرارت اتاق در محلول Neutratizing قرار دهید ( همراه باshakingانجام
گیرد).
- غشا (Nylon membrane) رابه اندازه ژل بریده و گوشه آن را مانند ژل
علامت گذاری کرده و سپس در آب دیونیزه آن را خیس کنید.( 98).
- بعد از
آماده کردن تا نک انتقال (Transfer Tank) یک قطعه کاغذ صافی روی سینی تا نک
قرار دهید.
- کاغذ صافی را حتما" بابافرتا نک خیس کنید که حباب هوا در آن
قرار نگیرد .
- یک لایه کاغذ واتمن3MM روی آن قرار دهید بطوری که دو سر
کاغذ دربا فرتا نک قرار گیرد.
- ژل رابصورت وارونه( نسبت به موقعی که
الکتروفورز میشود ) روی کاغذ واتمن قرار داده بطوری که زیر ژل حباب هوا قرار
نگیرد.
- نایلون آماده شده را روی ژل قرار دهید بطوریکه هوا زیر آن نفوذ
نکند.
ـ یک لایه کاغذ واتمن روی فیلتر قرار دهید.
- اطراف آن را با
پارافیلم خوب بپوشانید.
ـ یک لایه کاغذ صافی و سپس چندین لایه کاغذ خشک
کن روی آن قرار دهید بطوری که مایع را جذب کند.
- یک صفحه شیشه ای روی
آن قرار دهیدویک وزنه 500 گرمی روی شیشه مستقرکنید.
- اطراف تا نک را با
نایلون بپوشانید که تبا دل هوا با خارج انجام نگیرد واز تبخیربافرتا نک
ممانعت نماید.
- برای بافرتا نک از محلول 0.4N NaOH استفاده کنید زیرا برای
Nylon بهتر از کاغذ نیتروسلولز میباشدو موجب دناتوره شدن و ثابت شدن DNA روی
نایلون میشود.
- مدت 24 ـ4 ساعت در هوای اتاق قرار دهید.
- نایلون را
خارج کرده و با 2X SSC بشوئید تا ذرات ژل ازروی آن حذف شوند.
- وقتی نایلون
هنوز نمدار است DNA را با دستگاه UV crosslinker روی آن ثابت کنید.
Pre
hybridization ( دات بلات یا'ساترن بلات )
ـ غشارا داخل کیسه پلاستیکی
(Hybridization bag) قرارداده ومقدار 20ml/100cm2 محلول Prehybridization داخل
کیسه ریخته و سپس آن را خوب درز گیری کنید بطوریکه مایع از آن نفوذ نکند(
seal شود).
ـ مدت 2- 5/1 ساعت در 42 درجه قراردهید( برای ریبوپروب حرارت 50
درجه درنظرگرفته شود )
ـ پروب را مدت 5 دقیقه درآب جوش قرار داده تا
دناتوره شود
- بلافاصله روی یخ حاوی نمک قرار دهید.
ـ یکی از گوشه های
کیسه پلاستیکی حاوی nylon را بریده و آن را روی کاغذ خشککن قرار داده و با
چرخانیدن یک مداد یا میله شیشهای گرد روی آن , محلول Prehyridization را از
آن خارج کنید.
- مقدار 2.5ml/100cm2 پروب مخلوط شده با محلول Hybridization
وارد کیسه کنید.
- هوای آن را خارج کرده دوباره آن را seal کنید.
-
مدت یک شب آن را در 42 درجه قرار دهید. ( برای ریبوپروب 50.درجه).
Post hybridization
- نایلون را از کیسه خارج کنید.
-
مدت 5 دقیقه بامحلول2XSSC , 1% SDS همراه shaking در حرارت اطاق نایلون را
بشوئید.
- مدت 15 دقیقه بامحلول 2XSSC , 1% SDS آن را یشوئید (RT)
- مدت 30
دقیقه بامحلول 2XSSC , 1% SDS در65 درجه شستشو دهید.
- Detection آن شبیه
پروب انجام میگیرد.
هیبریدیزاسیون با Riboprobe
- مراحل Dot blot یا
Southern blot شبیه DNA پروب انجام میگیرد.
ـ دمای Hybridization را 50 درجه
درنظربگیرید.
– بهتر است پروب (RNA) را هنگام استفاده مدت 5 دقیقه در آب جوش
قرار دهید تا چنانچه RNAدایره (Loop) تشکیل داده است باز شود.
ـ مراحل
شستشو و Detection نیز شبیه DNA انجام میگیرد.
ـ باید دقت نمود که حین
پروسه کار Rnase وارد محیط نشود وازتما'س دست یا با وسایل کار و نمونه خودداری
شود.
- حتما" از دستکش استفاده کنید
- وسایل شیشهای، تیپها و محلولهارا
با ید از آلوده شدن با RNase محافظت نمود.
- موادووسایل کاربا RNA باید از
وسایل و مواد دیگر جداباشند. وسایل شیشهای بعد از شستشوبا ید در محلول
1/0درصدDEPC شناور شوند و سپس اتوکلاو گردند وبعد از آنبمدت 3 ساعت در250 درجه
قرار گیرند.
تیپها ، لولههای سانتریفیوژ و لولههای فالکن فاقد RNase
میباشند ولی با یداتوکلاو شوند.
DEPCماده مهار کننده غیر اختصاصی ریبونوکلئاز
میباشد که با آدنین موجود درRNA واکنش میدهد.
تهیهDeionized formamide
یکی از مشکلات در Riboprobe
hybridization تجزیه شدن RNA توسط آلوده کنندهها ی موجود در Formamide میباشد
برای جلوگیری از این عمل با ید فرمامید دیونیزه شود.
روش کار:
- برای دیونیزه کردن فرمامید احتیاج به رزین
(lonexchanger) میباشد .از کاتیون (Carboxymethyl) و آنیون (Diethylaminoethyl)
DEAE استفاده میشود.
- کاتیون و آنیون( از هر کدام 5 گرم) جداگا نه بایک
لیترآب Equilibrate میشوند. بعد از مخلوط شدن محلول ابری مانند تشکیل میگردد
.این محلول را با دستگاه فیلتراسیون در خلا فیلتر( کاغذ صافی واتمن ) کرده تا
آب رزین خارج شده و رزین روی فیلتربا قی بماند و خشک شود سپس با یک لیتر
فرمامید 30 دقیقه روی همزن میچرخد تا خوب مخلوط شود .محلول دو باره با دستگاه
فیلتراسیون درخلا با کاغذ صافی واتمن فیلتر میشود بطوری که یک محلول صاف
تشکیل میگردد.این محلول Deionized Formamideدر یخچال نگهداری میشود.
طرزتهیه بافرها:
الف ) بافرهای Detection (ظهور) :
1-
بافرI:
Tris (PH:7.5) 100mM
NaCl 500mM
2- بافرII :
(1-3% BSA
(blocking reagent که در بافر I 65درجه حرارت داه میشود تا حل شود
3- بافر
III:
Tris (pH:9.5) 100mM
NaCl 100mM
MgCl2 50mM
ب) بافرهای
Hybridization :
1- بافر Pre hybridization:
Deionized formamide 50%
SSC
5X
Denhardts 5X
hosphate buffer 50mM
SS DNA 125mg/ml
2- بافر
Hybridization :
Deionized formamide 50%
SSC 5X
Denhardts 1X
Phosphat
buffer 20mM
SS DNA 25mg/ml
Dextran sulfate 10%
3- محلول Denhardts :
BSA 1%
Ficoll 1%
Polyvinyl pyrolidone 1%
4- با فر 20X SSC :
NaCl
3M
Na Citrate 3M
pH: 7
منبع:http://www.iranbiotech.com